Stres organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehtid edilmesi ve zorlanması ile ortaya çıkan bir durumdur.
Kişinin istek ve gereksinimlerinin engellenmesinde söz konusudur.
Tehdit ve zorlamalar karşısında kişi kendini korumaya yönelik bir tepki zincirini harekete geçirme özelliğine sahiptir. Bu durum genellikle “savaş ve ya kaç” diye adlandırılan cevabın ortaya çıkmasıyla sonuçlanır.
Stresi kendi arasında ikiye ayırıyoruz.
- Negatif Stres
-Bireyin kaynaklarını ve baş etme yeteneklerini tüketen durumlardır.
Yaralanma, Boşanma, Kayıp vs…
- Pozitif Stres
-Sonucunda kazanç ve keyif sağlayan durumlardır.
Başarı sağlamak, işe girmek vs…
Stres yaratan faktörler nelerdir?
Bireye stres yaratan her etkendir.
İçsel ve dışsal stresörlerimiz vardır. Bunlar;
- Çevresel etkenler
- Sosyal nedenler
- Fizyolojik nedenler
- Psikoljik nedenler
Bireysel nedenler:
- Mükemmeliyetçilik
- Kişilik yapısı
- Hayır diyememe
- Başarısızlık korkusu
- Bilgi eksikliği
- Yetersizlik duygusu
- Gerçek dışı beklentiler
Diğer insanlarla ilgili nedenleri:
- Bireyin gereksinimlerinin farkına varılmaması
- Ailesel kriz
- Dışlanma ve kabullenme
- Diğer insanların istekleri vs…
Çevresel nedenleri ise:
- İş garantisi ve güvenirliğinin olmaması
- Yeni iş, ev yerleşim yeri
- Boşanma, evlilik, doğum
- Emeklilik, menopoz
- Yorucu ağır işler, sınavlar vs…
Stresten neden korunmalıyız? Sorusunun cevabına gelince, stressiz bir hayat düşünülmez o halde stresi kontrol edebiliriz. vücudumuza verdiği tepkiler sebebiyle stresi yönetmeyi iyi bilmeliyiz.
Sübjektif, davranışsal, duygusal, fizyolojik ve örgütsel zararlarını yönetmeyi iyi bilmeliyiz.
Stresin hayatımızda olumsuz etkilerinin olduğu gibi olumlu etkileri de mevcuttur.
OLUMLU STRES:
- Koruyucu bir tepkidir.
- Uyarıcı etki yapar.
- Zor durumlarda başa çıkmanızı sağlar.
OLUMSUZ STRES
- Sağlığımız etkilenir.
- Kolay yorulur ve sinirleniriz.
- Enerji ve güdüde azalma olur.
- Performansımız olumsuz etkilenir.
- Davranışlarımız genellikle aleyhimize değişir.
ASLINDA! STRES VERİCİ HİÇ BİR YAŞANTININ OLMAMASI
ÇOK CİDDİ BİR STRES KAYNAĞIDIR!!!
STRES KONTROL EDİLEBİLİR YA DA ÖNLENEBİLİR BİR YAŞANTIDIR.
STRESİMİZİ NASIL YÖNETİRİZ:
- Doktorunuz yasaklamadıysa haftada 3/5 kez yarım saatlik fizik egzersiz yapın.
- Gevşeme tekniklerini öğrenin.
- Kafeini kesin.
- Beslenmenizi gözden geçirin.
- Hoşgörülü olun.
- Zaman yönetmeyi öğrenin.
- Eğlenmeyi ihmal etmeyin.
- Gülümseyin, gülün konuşmalarınızda espirilere yer verin.
- Kişisel amaçlar belirleyin.
- Yeterli miktarda uyuyun. Ne fazla ne az.
- Affedici olun. Merhametsizlik ve haset tükenmenize yol açar.
- Ümitli olun. Ümir bir kas gibidir. Geliştirin.
Hülya Özdemir
Davranış bilimleri uzmanı